Indovinelli calabresi

INDOVINELLI IN DIALETTO O, VERNACOLO CALABRESE

Gli indovinelli, in dialetto o vernacolo calabrese, ricordano il passato. I  bambini giocavamo con essi e sentire se altri compagni, riuscivano a scoprire la parte nascosta tra le parole pronunciate da uno di loro. 

Indovinelli calabresi

L’indovinello è un breve componimento dalle origini remote che ha lo scopo d’intrattenere piacevolmente amici e familiari. Nel Mondo del passato, gli indovinelli esistevano e si usavano per non dichiarare direttamente un fatto per non essere coinvolti ed essere accusati di eresie. Essi erano usati come intrattenimento tra invitati e parenti, tra le comunità desiderose di trascorrere dei momenti rilassanti e a volte, anche piccanti.

Pilu cuntru pilu, iza l’anca  e mittitillu (U quaziettu= la calza)

………………………………………………………………………………

Tiegnu nu titillu chi lu priestu a chistu e chillu.

Chistu e chillu me lu vota e lu dugnu a chine u vota  (Levatina=lievito)

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

Sutta nu ponte c’e sta felice d’ante cu nu cappiellu in

frunte e se mantene cu’ n’anca (Fungiu=fungo)

…………………………………………………………………………………………

C’e na’ cosa chi dice: signu auta quantu u castiellu, caju n’terra

e nun m’ammazzu. Sugnu amara cumu u fele e mi fazzu duce

cumu u’ mele (Aliva=oliva)

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

Stamatina signu juta intru l’uortu, aju truvatu n’u giovanottu,

c’iaiu vasciatu i pantaloni e chi biellu u’ battaglione. (ndianu=grano turco)

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

Aju na’ casciulina china e chiova, quando a raperu

parenu tutti.  (Avucca e I dienti= LaBocca e i denti)

………………………………………………………………………………………

Aju nu saccariellu viecchiu viecchiu, ogni tantu c’e mintu

nu puntu, aspetta ca’ mo’ te cuntu (è un detto)

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

Pampina larga pampina stritta dici a tua ca’ a mia e ditta. (E’ un detto)

……………………………………………………………………………………………

Staiu supra nu’ tavulinu, sugnu trasparente e me culuru quandu se divaca

du’ quartinu. Ve criditi c’a signu u vinu? Noo!  (U bicchiere du’ vinu= il bicchierere del vino)

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

Signu pulitu, jancu o culurato, me tenenu ammucciatro e

Bellu a vidìri, bellu a ‘ccattari,
lu lìnchiu di carni e lu lasciu stari.
‘A nedu (L’anello)

Sutta o’ ponti di bell’acqua
‘nc’è ‘na donna crimentina,
‘nci lùcinu l’occhi comu ‘na gatta:
fìgghiu di rre cu’ l’indovina.
‘A ‘ngida (L’anguilla)

Cu’ lu fa’, lu fa’ pe’ vìndiri,
cu’ lu ‘ccatta non ‘nci servi,
cu’ ‘nci servi no’ lu vidi.
‘U tambutu (La bara)

Nasci grandi e mori pìcciula.
‘A candila (La candela)

Virdi nasci, virdi pasci, virdi mori.
‘U citrolu (Il cetriolo)

Haju ‘na tafareda di cerasi,
‘a sira ‘i menti e ‘a matina ‘i trasi.
‘U celu stidatu (Il cielo stellato)

Omani e omani si fa,
fìmmani e omani puru,
fìmmani e fìmmani no.
‘A cumpessioni (La confessione)

Oh chi mamma sbenturata,
fa’ li fìgghi tra li spini,
cu’ la testa ‘ncurunata,
ricamata di rubini.
‘U ficadìndiu (Il fico d’India)

Quandu ‘u patri nasci, ‘u fìgghiu fuj
‘U focu e ‘u fumu (Il fuoco e il fumo)

Janca muntagna e nigra simenza,
‘u mastru chi la fa sempri ci penza.
‘A lìttara (La lettera)

Su’ signora d’artu palazzu,
janca su’ e nigra mi fazzu,
cadu ‘n terra e no’ m’ammazzu,
vaju ‘n chiesia e luci fazzu.
‘A liva e l’ògghiu (L’oliva e l’olio)

Si guarda cu’ l’occhi e non si tocca cu’ ‘i mani.
L’umbra (L’ombra)

Supra ‘na cìpiti cìpiti rrama,
c’era ‘na cìpiti cìpiti acedu,
tutta la notti cipitiava:
cìpiti cìpiti cìpiti rrama.
‘U rivòggiu (L’orologio)

U zzi ‘ndòndulu si curca, ‘a zze ‘ndòndula cavarca,
cu’ tri parmi ‘nci la ‘ncarca; jida rrisi e jeu ‘nci ‘a misi
e se non rridìa non ‘ci ‘a mentìa.
‘U tripòdi, ‘a tiella e ‘a pasta (Il treppiede e la pasta che si butta nella
pentola quando l’acqua bolle)

Pendìgghiu pendìa, dormìgghiu dormìa,
cadi pendìgghiu e rispìgghia a dormìgghiu,
si leva dormìgghiu e si mangia a pendìgghiu.
‘U piru e ‘u porcu (La pera e il maiale)

Nesci cantandu a menzu a du’ muntagni.
‘U pìritu (Il peto)

Cala rridendu e ‘nchiana ciangendu.
‘U bbagghiòlu ‘nto puzzu (La secchia nel pozzo)

Nc’è ‘na cosa longa e storta
chi a tuttu ‘u mundu porta.
‘A strata (La strada)

19 – Canùsciu tri frati, tutti ‘i tri dannati.
‘U tripòdi (Il treppiede)

20 – Sàcciu ‘na cosa chi si chiama Rosa,
rosa non è: indovina chi jè?

!